Een boek schrijven. Voor veel mensen is het een droom die ergens al jaren sluimert. Misschien heb jij ook zo’n idee dat telkens weer opduikt. Een verhaal dat je wilt vertellen, ervaringen die je wilt delen of kennis die anderen verder kan helpen. Maar hoe pak je dat aan? Waar begin je? En hoe zorg je dat het ook echt afkomt?
In deze blog nemen we je stap voor stap mee. Geen grote beloftes of magische methodes, maar praktische tips bij het schrijven van een boek als beginnende schrijver.
1. Begin klein
Veel beginnende schrijvers maken het zichzelf onnodig lastig door te groot te beginnen. Ze willen direct een dikke roman of een allesomvattend handboek schrijven. Maar juist dan wordt de drempel vaak te hoog en raakt het project snel op de achtergrond.
Begin liever met iets kleins. Een kort verhaal, een hoofdstuk of een blog waarin je alvast speelt met je onderwerp. Zo ontdek je hoe je het schrijven ervaart, wat je leuk vindt en waar je tegenaan loopt. Vanuit die eerste stap groeit het vertrouwen en de motivatie vanzelf.
2. Bedenk een verhaallijn
Bij het schrijven van een boek heb je een richting nodig. Of je nu fictie schrijft of een informatief werk, het helpt om vooraf na te denken over de verhaallijn. Wat wil je vertellen? Wat is het uitgangspunt en waar moet de lezer uiteindelijk uitkomen?
In een roman werk je met een plot waarin personages zich ontwikkelen en obstakels tegenkomen. In non-fictie leid je de lezer bijvoorbeeld van een probleem naar een oplossing of van onwetendheid naar inzicht. Als jij weet waar je naartoe schrijft, blijft je verhaal helder en krachtig.
Misschien helpt de ‘Three-act structure’ of het uitschrijven van een synopsis om jouw verhaallijn te bedenken.
3. Werk je personages uit
Bij fictie draait veel om de mensen in je verhaal. Hoe duidelijker je hoofdpersonen zijn uitgewerkt, hoe sterker het verhaal overkomt. Wat willen ze bereiken? Wat houdt hen tegen? Hoe praten ze, wat maakt hen uniek? Wat zijn hun goede en negatieve eigenschappen? Een goede oefening is om van je hoofdpersonage(s) een korte biografie te schrijven. Al zal je dit niet letterlijk in je boek schrijven, het helpt jou om die persoon echt te leren kennen.
Ook in non-fictie kunnen voorbeelden, cases of verhalen van mensen krachtig zijn. Ze maken je verhaal herkenbaar en persoonlijk.
4. Kies het juiste perspectief
Het perspectief van waaruit je schrijft, bepaalt hoe het verhaal overkomt. Schrijf je in de ik-vorm, dan voelt de lezer alles van dichtbij mee. Schrijf je in de hij- of zij-vorm, dan kun je iets meer afstand houden. Met een alwetende verteller kun je meerdere personages volgen of zelfs vooruitblikken.
Welk perspectief je ook kiest, zorg dat je er bewust voor kiest en het consequent volhoudt. Wisselen kan, maar alleen als je dat zorgvuldig en met opbouw doet.
Kies je voor de ik-vorm, bedenk dan ook vanuit welk personage je schrijft. Blijf je alles vanuit dit personage vertellen of laat je meerdere personages vertellen?
5. Waar begin je het verhaal?
Niet elk verhaal begint bij het begin. Soms werkt het beter om midden in de actie te starten (een techniek die ‘in medias res’ wordt genoemd). Je sleept de lezer meteen het verhaal in en wekt nieuwsgierigheid: wat is hier aan de hand? Zorg dat de lezer altijd duidelijk doorheeft wanneer een tijdsprong plaatsvindt.
Ook in non-fictie kun je krachtig beginnen met een anekdote, een scherpe observatie of een prikkelende vraag. Daarmee zet je direct de toon en trek je de aandacht.
6. Verdiep je in schrijftechnieken
Het schrijven van een boek is een creatief proces, maar ook een vak. Je kunt veel leren van technieken zoals spanningsopbouw, beeldend schrijven, dialogen, tempo en stijl. Begrippen als ‘show, don’t tell’ klinken misschien vaag, maar als je je erin verdiept, merk je dat ze je verhaal echt naar een hoger niveau tillen.
Er zijn veel boeken, cursussen en websites over schrijven. Je hoeft niet alles te weten voordat je begint, maar je boek wordt sterker als je jezelf blijft ontwikkelen als schrijver.
7. Block het boek schrijven in je agenda
Het schrijven van een boek gaat niet vanzelf. Je zult tijd moeten vrijmaken om eraan te werken. Wacht dus niet op inspiratie, maar plan je schrijftijd bewust in. Of dat nu elke ochtend een half uur is of een paar avonden per week, kies wat past bij jouw leven. Misschien werkt het voor jou om jezelf een dagelijks woordquotum te geven. Haal je dat, dan voelt dat extra motiverend.
Zorg ook voor een fijne plek waar je rustig kunt werken. Een vaste schrijfplek helpt je om sneller in de juiste flow te komen. En ja, zet meldingen en afleidingen uit. Schrijven vraagt focus.
8. Voorkom een writer’s block
Iedereen loopt weleens vast. Soms weet je niet meer hoe je verder moet, of heb je het gevoel dat alles wat je schrijft nergens op slaat. Dat hoort erbij. Belangrijk is om dan niet te blijven staren naar een leeg scherm.
Sta op. Ga wandelen. Lees iets anders. Schrijf iets luchtigs, zonder dat het goed hoeft te zijn. Vaak helpt het ook om je verhaal met iemand te bespreken. Een frisse blik kan verrassende ideeën opleveren.
9. Doe onderzoek
Of je nu schrijft over historische gebeurtenissen, medische thema’s of een zelfverzonnen wereld, onderzoek is altijd belangrijk. Lezers prikken er snel doorheen als dingen niet kloppen. Dat kan ten koste gaan van je geloofwaardigheid.
Gebruik betrouwbare bronnen, spreek met mensen die ergens verstand van hebben en stel je nieuwsgierig op. Goed onderzoek levert bovendien vaak nieuwe ideeën en verhaallijnen op.
10. Breng structuur aan
Zonder structuur wordt het schrijven van een boek al snel chaos. Maak een globale hoofdstukindeling voordat je begint. Dat hoeft niet in beton gegoten te zijn, maar het geeft wel richting.
Een goed boek heeft een heldere opbouw. Denk van tevoren na over de hoofdstukindeling en welke volgorde logisch is voor de lezer. Wat bouwt op elkaar voort? Waar ligt het spanningspunt? Waar wil je dat de lezer even kan ademhalen?
11. Gebruik alvast opmaakstijlen in jouw document
Maak tijdens het digitaal opschrijven van het boek al direct gebruik van stijlen. Geef bijvoorbeeld je hoofdstukken een kopstijl. Je hoeft nog niet na te denken over het uiteindelijke ontwerp; het gaat erom dat je duidelijk markeert wat hoofdstuktitels of subtitels zijn.
Dat maakt het opmaken straks veel makkelijker. Je past dan met één handeling alle hoofdstukkoppen aan. Meer hierover lees je in onze handleidingen voor Word en InDesign.
12. Schrijven is schrappen
Je eerste versie is nooit perfect. En dat hoeft ook niet. Het belangrijkste is dat je opschrijft wat je wilt vertellen. Daarna begint het echte werk: herschrijven, verbeteren, verfijnen.
Wees niet bang om stukken te schrappen of opnieuw te schrijven. Soms moet je rigoureus ingrijpen om je verhaal sterker te maken. Dat is geen falen, maar juist een teken dat je serieus met je werk bezig bent.
13. Laat je tekst controleren
Als je denkt dat jouw verhaal klaar is, dan is het verstandig om het nog door proeflezers te laten beoordelen. Zoek eerst mensen binnen je doelgroep die kunnen beoordelen of de inhoud verbeterd kan worden. Is het boek logisch opgebouwd? Is de informatie relevant? Zijn er momenten waar de lezer moeite heeft om erdoor te komen? Zij geven je frisse feedback waarmee je jouw boek verder kunt verbeteren.
Na de correcties kun je het laten controleren door een persoon (of personen) die de Nederlandse taal goed beheerst om te controleren op spelling, grammatica en stijl.
14. Vergeet het dankwoord niet
Hebben mensen je geholpen tijdens het schrijfproces? Bedank ze in je boek. Denk aan geïnterviewde personen, proeflezers, redacteurs of mensen die je geïnspireerd hebben.
Het is niet alleen attent, het is ook slim. Wie genoemd wordt in een boek, voelt zich betrokken bij jouw project. Daardoor zal diegene het sneller kopen en delen met anderen.
15. Geef een boekpresentatie
Is je boek af? Dan mag dat gevierd worden. Organiseer een boekpresentatie om jouw verhaal te delen met familie, vrienden, collega’s of andere geïnteresseerden. Dat kan klein (bijvoorbeeld in een boekwinkel, bibliotheek of café) of groter met een evenement.
Zo’n presentatie is een feestelijk moment én een mooie manier om extra aandacht voor je boek te genereren. Vergeet bijvoorbeeld de plaatselijke pers niet uit te nodigen!
16. Denk na over promotie
Een goed boek verdient het om gelezen te worden. Promotie is dan ook belangrijk, maar hoeft niet ingewikkeld te zijn. Begin bij jezelf. Deel je proces op sociale media, schrijf een gastblog, bied een kort fragment aan of vraag bekenden om je boek te delen in hun netwerk.
Vaak ontstaan uit kleine acties mooie kansen. Denk aan lezingen, interviews of samenwerking met andere schrijvers of platforms. Zo groeit je bereik vanzelf.
17. Begin met een kleine oplage in eigen beheer
Natuurlijk droomt elke schrijver van een groot publiek, maar zet je verwachtingen realistisch. Begin liever met een kleine oplage boeken in eigen beheer. Als het goed loopt, kun je altijd bijdrukken of de stap naar een uitgeverij zetten. Bij uitgeven in eigen beheer heb je zelf de regie over inhoud, vormgeving, verkoop en planning. En eerlijk gezegd: veel uitgeverijen doen op dat vlak minder dan je misschien denkt, tenzij je al een bekende naam bent.
Je eerste boek schrijven is vaak vooral een leerervaring en een prachtig visitekaartje. Het mag groeien, rijpen en zich ontwikkelen. En wie weet wat er daarna nog komt.
Start vandaag nog met het schrijven van een boek!
Start vandaag nog! Een boek schrijven is een proces dat tijd kost, maar ook ontzettend veel voldoening geeft. Je maakt iets blijvends. Iets dat jouw verhaal of kennis tastbaar maakt. En als je manuscript af is, staan wij klaar om jouw boek tot leven te brengen.
Bij Probook helpen we je graag met het produceren van je boek. Of je nu kiest voor een luxe hardcover, een handzaam paperback of een bijzondere uitvoering: wij denken met je mee en zorgen voor een professionele afwerking die past bij jouw wensen.